Oldukça sık karşılaşılan makat çatlağı (Anal Fissür); anal bölgede yırtık ya da yaralanmalar şeklinde olup, ağrı veya kanamaya neden olabilir. Sebebi ise çoğunlukla sertleşen dışkılar olmaktadır. Tabii ki tek sebep bu değildir; uzun süre geçmeyen ishaller, inflamatuar bağırsak hastalıkları da bu hastalığa sebep olan faktörlerdendir. (1)
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?
Makat bölgesinde görülen en yaygın hastalıklardan biri olan anal fissür; anüste oluşan bir yırtıktır. Genellikle bağırsak hareretleriyle ağrıya neden olurken, anüste yer alan kas halkası(anal sfinkter) spazma neden olabilir.
Bazı vakalarda ise kas dokusunu ortaya çıkmasına sebep olacak derinlikte olabilir.
Makat çatlakları çoğunlukla ilaç tedavisi ve hastalığın takibi ile iyileşebilir. Bazı durumlarda ise kronikleşerek cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir. 6 haftadan uzun süren makat çatlağı kronik kabul edilir. (2)
Belirtileri Nelerdir?
Erkek ya da kadın cinsiyet fark etmeksizin herkesin karşılaşabileceği bu hastalığın bebeklerde de görülme olasılığı çok fazladır. Akut dönemde yaygın olarak görülen belirtiler aşağıda sıralandığı şekildedir.
- Bağırsak hareketliliği esnasında hissedilen ağrı,
- Dışkıda kan,
- Anüste yırtık,
- Silinme esnasında tuvalet kağıdına sürülen kan belirtileri arasında sayılabilir.
Ortalama 6 haftada geçmeyen makat çatlağı artık kronik sayılmakta ve hastalığın seyrinde doktor tedavisine ihtiyaç duyulabilmektedir. (3) Kronikleşen anal fissürlerde konservatif tedavi(ilaç tedavisi) etkili olmadığında cerrahi tedavinin uygulanmasının amacı ise internal anal kanaldaki basıncı azaltarak yaranın iyileşmesini sağlamak amaçlanmaktadır.
Anal Fissür Neden Olur?
Genellikle kabızlık, uzun süreli ishal, inflamatuar bağırsak hastalığı, doğum, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi etkenlerden olduğu düşünülmektedir.
Anal fissür(makat çatlağı) belirtileri arasında dışkılama sırasında parlak taze kan görülmesi, yoğun ağrı hissi ve hatta zaman zaman dışkılama sonrasında da devam eden ağrı yırtılma belirtileri arasındadır.
Kabızlık; makat çatlağında en belirgin semptomlardan biri olan kabızlık ve dolayısıyla sertleşen dışkı ile anal kanalda yapacağı hasar yırtılmaya neden olur. (4)
Uzun süreli ishal; ishalle birlikte yumuşayan anal bölge tahriş olur. Anal fissür oluşumuna etki eden ishalden korunmakta gerekmektedir.
Anüs ve çevresi hassas bir dokuya sahiptir. Uzun süren bağırsak problemleri, kronikleşen kabızlık ile birlikte dışkının tahrip etmesiyle yırtılma oluşur. İlk başlarda akut şeklinde olan bu yırtılma çizik şeklinde iken ve alınacak önlemlerle tedavisi mümkün olabilirken, sürekli ishal ya da sürekli kabızlık ile birlikte kronikleşen yırtılmalarda söz konusu olabilir. Bu durumda kronik makat çatlağından bahsedebiliriz. Ve tıbbi yardım almadan bu hastalığın tedavisi mümkün olmaz.
Makat Çatlağından Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Kronikleşmeyen anal fissürler için evde neler yapılabilir? Öncelikle yukarıda belirttiğimiz gibi kabız olmamaya özen göstermek gerekmektedir. Özellikle sertleşen dışkı ile daha çok can yanacağı düşünüleceğinden ertelenen tuvalet ihtiyacı ile yaranın iyileşmesi gecikmektedir. Bu demek oluyor ki tuvalet ihtiyacını ertelememek, kabız olmamaya gayret etmek gerekmektedir. Bunlar için ise lifli beslenmeye özen göstererek bu döngüyü düzenli hale getirmek sağlığımız açısından iyi olacaktır.
Sıcak su ile oturma banyoları; ağrıyı azaltmak, kasların gevşemesi ile iyileşmeye katkı sunması amacıyla yapılan sıcak su oturma banyosunu legen, küvet ya da bu amaçla geliştirilmiş özel plastik oturma küvetleri ile yapabilirsiniz. Oturma banyosu 15-20 dk. süre ile, kişinin dirseğini yakmayacak şekilde günde iki gerçekleştirilmesi önerilmektedir. (5)
Krem kullanabilirsiniz; yaranın iyileşmesi, rahatsızlığın giderilmesi için cilde uygulanmaktadır. Kremin kullanımıyla makat çatlağı tedavi edilebilir. Makat çatlağı kremleri 3 etken madde bulunmaktadır: (6)
- Nitrogliseril,
- Anrecta
- Rectoderm
- Rectogesic
- Diltiazem
- Locafen
- Nifedipin
Bir diğer krem ise bitkisel içerikli makat çatlağı kremidir. Anuflex krem tamamen bitkisel özlerle üretilmiş olup, anal fissür tedavisinde kullanılmaktadır.
Makat Çatlağı Tedavisi İçin Hangi Doktora Gidilmeli?
Makat çatlağı hastalığı için genel cerrahi uzmanından yardım alabilirsiniz. Bulunduğunuz yerde proktoloji uzmanı varsa; proktoloji uzmanından yardım isteyebilirsiniz.
REFERANSLAR
1.Menteş, B., & Leventoğlu, S. (2011). Anal fissür. Anorektal Bölgenin Selim Hastalıkları, 35.2.Jahnny, B., & Ashurst, J. V. (2018). Anal Fissures.
3.İLHAN, E., YILDIRIM, M., & Polat, A. F. 348 KRONİK ANAL FİSSÜR OLGULARININ TEDAVİ VE SONUÇLARI.
4.Özen, M. A., & Eroğlu, E. Anal fissür: kabızlığın bir komplikasyonu mu?. Pamukkale Tıp Dergisi, 13(1), 163-167. 5.Şefik, A. (1993). Anorektal koşullarda ılık su banyosunun rolü. “Termosfinkterik refleks”. Klinik gastroenteroloji dergisi , 16 (4), 304-308.6.Çolak, T., İpek, T., Kanık, A., & Aydın, S. (2002). Kronik anal fissür için botulinum toksinine karşı lidokain pomadının randomize bir denemesi. Açta Gastro-Enterol Belg , 65 (4), 187-90.
