Varis ile ilgili araştırma yaparken bu başlık dikkatimi çekti ve sizleri özet şekilde de olsa bilgilendirmek istedim. Aktarmak istediğim ilk husus bu hastalığın 50 yaş üzeri insanlarda daha yaygın olduğudur. Tabii ki bu durum gençlerde olmayacağı anlamına gelmez. Şimdi dilerseniz gençlerde hangi nedenlerden olduğuna bakalım.
İlk Neden Genetik Yatkınlık
Kalıtsal hastalıklardan biride varis olup, anne ya da babanızda bu hastalık varsa diğer insanlara göre daha riskli olduğunuz anlamına gelir. Her ikisinde olması halinde ise risk faktörü bir kat daha artmaktadır. Sorunun kaynağı toplardamar duvarları ve kapakçıkların zayıf olması ile alakalıdır. Detaylara yani kromozonlara girmek gerekirse kafanız karışacağı için şimdilik özet geçmek istiyorum. Zayıf olan damar duvarları ve kapakçıklar günlük hayatta oluşan damar basıncına dayanamayarak bozulmaktadır.
Ergenlik Dönemi İle Görülmeye Başlar
Ailesinde varis hastalığı olan insanların riski ergenlik dönemi ile başlamaktadır.
Sorunun Kaynağı Toplardamar Kapakçıklarının Bozulması
Evet, arkadaşlar özellikle gençlerde görülen varislerin ana nedeni toplardamar içerisinde her 5-10 cm aralıklarla yer alan kapakçıkların bozulması ile alakalıdır. Kapakçık nedir, ne işe yarar? Diye sorarsanız çok önemli bir göreve sahip olduğunu belirterek başlamalıyım. Biliyorsunuz ki kan dolaşımını sağlayan 3 damar yapısı bulunmaktadır. Bunlar Atardamar (kalpten aldığı temiz kanı dokulara taşır) Toplardamar (dokuların kullandığı ve oksijenden yoksun kanı kalbe geri taşır) Kılcal Damar (kıl kadar ince olduğu için kılcal damar denmektedir.) Görevi toplardamar ile atardamar arasında köprü vazifesi oluşturmaktadır.
Kirli Kanın Geri Kaçışını Önlemektedir: Evet, arkadaşlar toplardamar kirli kanı kalbe geri taşımaktadır. Bu taşıma işlemi ayaklardan başlayarak kalbe doğru yani yukarı yönlü olmaktadır. Yer çekiminin etkisi ile zor bir görev haline gelmektedir. Mesela pipet ile içtiğiniz bir içeceği siz çekmedikçe gelmez. Çekmeyi bıraktığınız anda da pipet içerisinde yer alan içecek kutuya geri dökülmektedir. Çünkü pipet içerisinde geri kaçışını önleyecek bir şey bulunmuyor. Fakat toplardamar içerisinde yukarıda da belirttiğim her 5-10 cm aralıklarla kirli kanın geri kaçışını önleyecek kapakçıklar bulunmaktadır. Kanın kalbe gitmesini sağlayan baldır kısmında bulunan kaslardır. İnsan yürüdüğü zaman bu kaslar çalışarak kanı kalbe doğru ittirir. Kaslar kanı yukarı ittirme esnasında kapakçıklar açılır. Kaslar durduğunda ise kan geri kaçacağı için kapakçıklar hemen kapanır ve kaçışını engellerler. Tabii ki kapakçıklar bozulması ile birlikte artık kirli kan geri kaçacak ve damarlarda bekleyerek damarların genişlemesine neden olacaktır.
İkinci Neden Uzun Süre Ayakta Durmak, Çalışmak
Varis hastalığının genç yaşlarda görünmesine neden olan bir diğer etken ise özellikle ayakta çalışmayı gerektiren bir işinizin olması ile alakalıdır. Birçok meslek uzun süre ayakta çalışmayı gerektirmektedir. Tabii ki bu durum toplardamar içerisinde yüksek basınca ve kapakçıkların bozulmasına neden olacaktır.
Üçüncü Neden Gebelik ve Doğum
Bu aşama daha çok kadınları ve anne adaylarını ilgilendirmektedir. Ülkemizde birçok evlilik genç yaşta gerçekleşmektedir. Aynı şekilde gebelik ve ilk doğumda yine genç yaşlarda olmaktadır. Hamilelik varisler için yine önemli bir risktir. Öyle ki varis hastalığının kadınlarda erkeklere göre daha fazla olmasını sağlayan etkenlerden biridir. Peki, hamile kadınlar neden varis olur, hiç düşündünüz mü? Bununda iki ve hatta üç farklı nedeni bulunmaktadır. Dilerseniz bu nedenleri başlıklar halinde ele alalım.
Hormonal Dalgalanma Damar Duvarını Zayıflatır
Anne adaylarında hormonların artışı sık görülür. Özellikle östrojen artışı damar duvarlarında zayıflık ve gevşekliğe neden olmaktadır.
Kan Değerlerinin Artışı Kapakçıklara Baskı Yapar
Anne adaylarının gebelik esnasında kan değerli artmaktadır. Bunun nedeni daha iyi beslenmesi ile alakalıdır. Tabii ki kan artışı damarlarda basınca neden olmaktadır.
Bebeğin Toplardamara Baskı Yapması
Üçünce neden ise daha çok gebeliğin ilerleyen aşamasında 6 ile 9. Ayları arasında görülür. Bebeğin büyümeye başlaması karın bölgesinde yer alan ana toplardamara baskı yapmaktadır. Bu durum da yine kapakçıkların bozulmasına neden olur.
Evet, arkadaşlar varislerin neden olabileceği birçok sebebi başlıklar halinde ele almaya çalıştım. Bunlara dikkat ederseniz önemli ölçüde korunmuş olursunuz. Bu konuda sorularınız varsa kalp ve damar cerrahisi uzmanı Op. Dr. Orhan Coşkun sayfamızdan sorularınıza yanıt vermektedir.
