Saçlarımız biz yaratılanlar için o kadar önemli ki; saç ile görsellik değişir, saçımızın güzelliği ile keyfimiz yerine gelir. Ve dermatolojik olarak da en çok şikayet alan yine saçlarımız ile ilgili problemlerdir. Saçların dökülmesi, saçların uzamaması, saçların kırılması gibi bir çok problem dile getirilen önde gelen sorunlardır. Saçlarımız bu kadar önem arz ederken onlarla ilgilenmemek herhalde saçlarımıza ihanet olur. Diyebiliriz ki saçlarımız bizim için en önemli aksesuardır. Onları en özel ve güzel yapmak için ise saçlarımıza gereken önemi vermeliyiz.
Saçın Biyolojisi(Anatomisi)
İnsan derisinin taşığı kıl folikülü yaklaşık olarak 5 milyon olarak öngörülmüştür. Bu kıl foliküllerinin 1 milyonu baş bölgemizde bulunur. Ve 100 bin kadarını saçlarımız oluşturur. Üç ana tipte kıl folikülü(lanugo,vellüs, terminal) olmak üzere oluşur. Yapıları ve pigmentleri farklılık gösterse de hepsi aynı amaca hizmet etmektedir.
Embriyonik gelişimin 9.haftasında ilk gelişen insan kıl folikülleri kaş, üst dudak ve çene alanlarıdır. Diğer alanların gelişimi ise 4. ayda olur. Vücudumuzda kıl bulunmayan bölgeler ise ayak tabanı, avuç içi ve dudaklarımızdır.
Saçın Yapısı
Saçlarımız keratin denen proteinden oluşur. Vücudumuzda keratinin en yoğun olduğu yer saçlardır. Ve saçlarımızın oluşumunda keratin denen protein yoğundur. Keratin saçın elastikiyetini sağlayan, içinde barındırdığı minarellerle saçın sağlamlığını oluşturan proteindir. Kılın %65-%96’sını proteinler oluşturur.
Keratin yapısındaki değişimler kimyasal ve fiziksel duruma göre değişkenlik gösterse de çevresel faktörlere de göre değişkenlik gösterebilir. Bu durumda ise saçların zamanla beyazlaması kaçınılmaz gerçektir. (1)
Saçlar canlı mıdır? Saçımız çekildiğinde neden acı hissederiz?
Saçlar sanıldığı gibi canlı değildir. Sinir ucu bulunmaz ve kan damarlarıyla beslenir. Ancak saç telinin deri altında bulunan kısmı canlıdır. Ve bu sebeple çekildiğinde acı hissederiz. (2)
Saç Türleri
Saçımız da tırnaklarımız gibi keratin denilen maddeden oluşmaktadır. Tıpkı tırnaklarımız gibi beyazımsı renktedir. Ancak saçlarımıza rengini veren pigmentler vardır. Saçların rengini, tonunu veren melanin denen bu pigmentlerle saçlarımızın rengi oluşur. Saçın koyuluğunu belirleyen ‘eumelanin’ ile saçın kızıllık ve sarışınlık derecesini belirleyen ‘feomelanin olarak ikiye ayrılır. Yaşımız ilerledikçe saçımızdaki foliküller bu pigmentleri üretmeyi azaltacağı için tıpkı bedenimizin yaşlandığı gibi yaşlanır ve yıllar geçtikçe saçlarımızın rengi grileşir.
Saç renginin yanı sıra her insanın saç dokusu da farklıdır. Kiminin ince telli, kiminin kalın telli ya da dalgalı, düz, kıvırcık gibi saç şekilleri vardır. Yaşadığımız coğrafya saç tipine etki eder. Ayrıca mevsimsel döngü içinde dinlenmeye çekilen saçlarımız kimi zaman uzaması yavaşlar, kimi zaman daha fazla dökülür. Bu da saçlarımızın bir ömrü olduğunu ve onu tamamladığını gösterir.
Saçın iki bölümü vardır: Saç kökü ve gövdesi.
Saç kökü; saçlarımız saç kökünden çıkar, beslenir ve uzar. Uzayan kısımları ise saçlarımızın gövdesini oluşturur.
Saç üç tabakadan oluşur:
Pul tabakası(Kutikul): Saçın dış katmanıdır. Saç telini sarmalayan pullu yapıdır. Saçın iç katmanı olan korteksi korur.
Lif tabakası(korteks): Korteks melanin olarak adlandırılan ve saçın doğal rengini veren pigmentleri içerir. Korteksin boyutu, biçimi ve melaninlerin yoğunluğu saçın rengini verir.
ilik tabakası(medulla):Saç dokusunun merkezi, saçın içindeki hücrelerin özüdür.
Saçlarımız Hakkında Bilmediklerimiz
- Saçlarımız ayda yaklaşık 1 cm uzar.
- Her saç telinin döngüsü içinde uzar, dinlenir ve dökülür.
- Her saç folikülü yaklaşık 20 yeni saç teli çıkarır, anagen dönemi(büyüme döneminde) boyunca uzar ve sonrasında dökülür.
- Her gün 50-100 saç telinin dökülmesi normaldir.
Referanslar
1.KUZU, S., & BARKIN, E. Saç ve Saç Boyalarının Kimyasal Yapısı ve Birbirleri ile Olan Etkileşimleri.2.Bayram, V. Saç ve saçlı derinin sağlığını etkileyen faktörler. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (22), 66-70.
